«یسئل أیّان یوم القیامه ـ فإذا برق البصر ـ و خسف القمر ـ وجمع الشّمس والقمر ـ یقول الإنسان یومئذ أین المفرّ» [امروز می‌پرسد: روز قیامت دیگر چه وقت است ـ ولی وقتی نور چشم را بگیرد ـ و ماه ناپدید بشود ـ و خورشید و ماه یکی شوند ـ آنروز می‌گوید: گریزگاه کجاست؟] قیامت (۱۰-۶)

«إذا الشّمس کوّرت ـ و إذا النّجوم انکدرت» (۲) و (۱) و إذا السّماء کشطت (۱۱) و إذا البحار سجّرت (۶)

[ و وقتی خورشید حجیم شود و ستارگان تیره شوند «بمیرند»[ (۲) و (۱) ]وقتی جو کنده شود[ (۱۱) ]و وقتی دریاها به غلیان آمده و تبخیر شوند ](۶)

نکات آیات؛

۱) خورشید حجیم خواهد شد ۲) چشم را برق خواهد گرفت ۳) دریاها طغیان خواهند کرد
۴) دریاها تبخیر خواهند شد ۵) ماه خواهد گرفت ۶) جوّ کنده خواهد شد ۷) جوّ نسبت به زمین به مثابه پوست می‌ماند ۸) ماه و خورشید یکی خواهند شد ۹) ستارگان تیره خواهند شد «خواهند مرد» ۱۰) ستارگان کم‌کم تمام خواهند شد.

(۱) خورشید حجیم خواهد شد؛

خورشید از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است. به دلیل دمای بسیار بالای درون آن، پیوسته هیدروژن آن تجزیه می‌شود و به هلیوم و حجم عظیمی از انرژی که گرما و نور و تشعشعات باشد تبدیل می‌شود. هیدروژن آن روزی تمام می‌شود و منبع هلیوم آن متلاشی می‌شود و دمای آن بالا می‌رود. به دلیل افزایش دما،‌ بخش «انبار» هیدروژن به بیرون هُل داده می‌شود و خورشید گسترش پیدا می‌کند و غول‌آسای سرخ‌رنگ می‌شود. بعد دوباره کم‌کم جمع می‌شود و بعد دوباره امتداد پیدا می‌کند و بعد دوباره جمع و کوتوله سفید رنگ می‌شود.

عمر خورشید ۵۰۰۰ میلیون سال دیگر برآورد می‌شود. این تخمین با بررسی انواع انفعالات هسته‌ای موجود در خورشید و در ترکیب خورشید و حساب اشعه‌های خارج شونده از آن، و حساب جرم آن زده شده است و بستگی به این دارد که: اولاً خورشید پیوسته همین اندازه از ماده را تجزیه کند ثانیاً: نحوه تجزیه و فعل و انفعالات درون خورشید،‌ پیوسته به همین منوال کنونی خود ادامه داشته باشد و این چیزی است که انسان از آن مطمئن نیست.

(مصدر «تکویر» در اصل به معنی پیچاندن چیزی دور چیزی است. بعد به طور ضمنی به معنی حجیم شدن، پف کردن، در خود جا دادن یا فرو بردن، کوره شدن و غیره به کار رفته است)

(۲)چشم را برق خواهد گرفت:

هنگامی‌که خورشید گسترش پیدا می‌کند و غول‌آسا می‌‌شود، گازهای داغ آن سرد می‌شود و رنگ زرد آنها به رنگ سرخ تغییر می‌کند،‌ ولی از آنجا که با غول‌آسا شدن آن، قطر آن حدود ۱۵۰ بار بزرگتر می‌شود و به ما خیلی نزدیک می‌شود،‌ علی‌رغم سردتر شدن گازهای آن، درخشندگی و پرتو آنها برای ما خیلی خیلی بیشتر از آنچه فعلاً‌ هست خواهد شد و این باعث برق گرفتن چشم خواهد شد.

(۳) دریاها طغیان خواهند کرد؛

از آنجا که دمای هوای قطب‌ها در حدی نیست که برف‌های آن آب شوند، سال به سال بر اندازه برف و یخ آنها افزوده می‌شود. و به همان اندازه نیز از آب دریا رفته‌رفته کاسته می‌شود. وقتی خورشید آغاز به گسترش پیدا می‌کند، دمای حرارت روی زمین بالا می‌رود و باعث ذوب شدن برف‌های قطب‌ها می‌شود. با آب شدن آنها سطح آب دریاها بالاتر می‌آید و به این ترتیب دریاها طغیان می‌کند.

(۴) دریاها تبخیر خواهند شد؛

در ادامه گسترش خورشید و پیوسته بالاتر رفتن دمای حرارت در زمین، آبهای روی زمین تبخیر خواهند شد.

(۵) ماه خواهد گرفت؛

با افزایش گرما و تبخیر شدن دریاها، جو زمین یکپارچه پر از بخار می‌شود و ماه دیده نخواهد شد.

(۶) جوّ کنده خواهد شد؛

با گسترش خورشید و افزایش دما و تبخیر دریاها، جو زمین از محدوده زمین خارج می‌شود و به فضا می‌رود. گرمای روی زمین روزها گرمتر از درون تنور خواهد شد.

(۷) جوّ نسبت به زمین به مثابه پوست می‌ماند؛

واژه «کشطّ» به معنی پوست کندن است. و «کشط شدن» جو به این معنی است که جو زمین به مثابه «پوست زمین» می‌ماند. قطر زمین ۱۲۸۰۰ کیلومتر است و ارتفاع جو ۱۰۰۰ کیلومتر. یعنی ارتفاع جو نسبت به قطر زمین، تقریباً یک سیزدهم است. این نسبت جو نسبت به قطر زمین، مانند نسبت پوست به میوه می‌ماند.

(۸) ماه و خورشید یکی خواهند شد؛

وقتی خورشید امتداد پیدا می‌کند و بزرگ می‌شود، ابتدا «عطارد» را می‌بلعد که در فاصله ۵۸ میلیون کیلومتری آن قرار دارد. بعد «زهره» را می‌بلعد که در فاصله ۱۰۸ کیلومتری آن قرار دارد. و بعد نوبت ماه می‌رسد و ماه را می‌بلعد. در آن زمان البته فاصله ماه تا زمین بیشتر از آنچه امروزه هست خواهد بود،‌ چون ماه هر سال ۳ سانتی‌متر از زمین دور می‌شود، و به این ترتیب ماه و خورشید یکی خواهند شد.

(۹) ستارگان تیره خواهند شد «خواهند مرد»؛

ستارگان نیز مانند سایر پدیده‌های دیگر تولد و زندگی و مرگ دارند، برخی از ستاره‌هایی که می‌بینیم از خیلی وقت‌ها پیش مرده‌اند و ما فقط نور آنها را می‌بینیم، و بقیه نیز خواهند مرد.

(۱۰) ستارگان کم‌کم تمام خواهند شد؛

در داخل کهکشان‌ها از ابرهای گازی موجود در آنها به طور متوالی ستاره‌های جدید متولد می‌شوند. ولی اگر آن ابرهای گازی تمام شوند ستاره‌های جدید دیگری نمی‌توانند متولد شوند، و به این ترتیب ستارگان کم‌کم تمام خواهند شد.

*منبع: کتاب  پویش علمی در قرآن حکیم "جلد دوم " تالیف اسماعیل افشار صفحه ۲۴۹ انتشارات ابن سینا