پویش ها

قرآن کریم در داستان بنی اسرائیل و مشخصاً در آیه ـ ۶۱ سوره بقره می گوید:
” و إذ قلتم یا موسی لن نصبر علی طعام واحد فادع لنا ربک یخرج لنا مما تنبت الارض من بقلها وقثآئها و فومها وعدسها وبصلها قال أتستبدلون الذی هو أدنی بالذی هوخیر…”
[ ای بنی اسرائیل! زمانی را به یاد آورید که به موسی (ع) «اعتراض کرده» و گفتید: ما هرگز به یک نوع غذا صبر نخواهم کرد؛ پس، از خدای خود بخواه تا برای ما از زمین، نباتاتی مانند باقلا، خیار، سیر، عدس و پیاز را برویاند. موسی گفت: آیا میخواهید غذای بهتری را که دارید، به پست تر از آن تبدیل کنید؟].
این آیه کریمه با بیان یک حقیقت غذایی می گوید؛ غذاهایی چون باقلی، عدس و پیاز، از نظر ارزش غذایی پایین تر از غذاهایی مانند «مَنَّ وَ السّلوی» است.

مَنَّ وَ سلوا نوعی از حلوای عسلی، همراه با گوشت بریان شده پرنده «باسترک» یا به اصطلاح محلی ما «بودنه» است. ارزش علمی آیة مبارکة فوق، وقتی آشکارتر شد که، علم تغذیه و سلامتِ غذایی به پیشرفت چشمگیری نایل گردید. (عکس زیرمربوط به پرنده باسترک می باشد)

در پرتو علم، این حقیقت روشن شد که ارزش بالای غذا نه در مقدار مواد غذایی، بلکه در کیفیت آن می باشد.
کمیته علمی بررسیهای غذایی در انگلستان، گزارشی از دستاوردهای تازه خود در این زمینه را انتشار داد.مهمترین موضوع این گزارش اینست که ارزش مواد زلالی در کیفیت و در مقدار با هم متفاوت می باشد. همین گزارش می گوید که، مصرف زیاد باقلی زیانبار است و حتی توصیه می شود که باقلی، اصلاً به کودکان داده نشود، چرا که مواد پروتئینی یا به تعبیر دیگر، مواد زلالی که مهمترین عناصر سازندة باقلی است، هر چند منبعی انرژی زا برای تولید نیرو و فعالیت در بدن می باشند اما در عین حال، دستگاههای داخلی بدن را در عملیه تولید انرژی، خسته و فرسوده می سازند. از این جهت، طبیعی جدید پروتئینها یا مواد زلالی موجود در گوشت حیوانات را بر مواد پروتئینی موجود در حبوبات، ترجیح داده و غذاهایی را که قرآن کریم در اینجا بعنوان غذای بهتر معرفی میکند، از جملة غذاهایی می داند که محتوی بیشترین مقدار از مواد زلالی یا پروتئینی می باشند.
مثلاً یک صد گرم از لوبیای سبز یا خشک محتوی ۲۱ گرم از مواد پروتئینی است. پس شگفت آور خواهد بود اگر بدانیم هنگامیکه یک صدگرم از گوشت «بودنه» را تجزیه کردند، عین این مقدار از مواد پروتئینی به دست آمد؛ یعنی ۲۱ گرام کامل در یک صد گرام. اما با این تفاوت که کیفیت ۲۱ گرم مواد زلالی به دست آمده از گوشت پرندة فوق الذکر، خیلی بالاتر از کیفیت ۲۱ گرم مواد حاصله از باقلی و لوبیاست. آری؛ از نظر علمی، پروتئین حیوانی نباتی برتری دارد که بشر فقط در این اواخر قادر به درک حقیقت علمی مطرح شده در قرآن کریم گردیده است.
استاد عبدالرزاق نوفل در کتاب «القرآن و العلم الحدیث» به نقل از کتاب «علم الصناعات الرزاعیه» می گوید:
پروتئینها عبارت اند از مرکبات عضوی و ازوتی. این مرکبات تنها شکل متناسب، برای سهمگیری ازوت در عملیه جذب غذا در بدن می باشند، زیرا این مرکبات عضوی در هنگام هضم به اسیدهای آمینه که تعداد آنها ۲۲ واحد است تبدیل گردیده و اسیدهای آمینه هم بوسیلة خون جذب بدن می شود که از آن جمله بیماری لاغری و بی حالی «انیمیا» است.
البته پروتئینها به تبع منبعی که از آن تولید می شوند، به ۲ بخش تقسیم می گردند؛
۱ ) پروتئین حیوانی؛ همچون پروتئینهای حاصله از گوشت حیوانات و پرندگان. این نوع پروتئین برای جذب در بدن کارایی و توانایی کامل دارند.
۲ ) نوع دیگر از پروتئینهای نباتی حاصله از گندم و حبوبات می باشند. که این نوع، برای عملیه ترکیب غذایی در بدن صلاحیت و توانایی کامل دارند.
علم جدید اثبات کرده است که مصرف مقادیرزیاد حبوبات هضم آنها را دربدن دشوارساخته و عملیه جذب آنها رامشکل می سازد و در نهایت به نوعی از تسمم منجر میگردد که از علایم آن درشتی پوست، ایجاد اختلال در دَوَران خون، دردهای روماتیزمی، درشتی زبان و پوسیدگی دندانهاست. بررسیها همچنان اثبات کرده اند که این مواد از نرخ های پایین غذایی برخوردارند.

در علم تغذیه به مقدار انرژی که حرارت یک کیلو گرام از آب را به یک درجة سانتیگراد بالا میبرد. (اصطلاحاً واحد «نرخ» را به کار می گیرند) پس در حالیکه نرخ حاصله از یک گرام روغن «۸/۸» است، در واقع نرخ حاصله از یک گرام خرما «۴/۳» ـ یک گرام حلوا «۸/۴» ـ یک گرام باقلی «۴/۱» ـ و از یک گرام پیاز فقط «۱۲/۰» است. «نباء» هر گاه این اصل را در نظر بگیریم که یک انسان روزانه به ۳ هزار واحد نرخ غذایی ضرورت دارد، اگر قرار باشد که این سه هزار واحد را فقط از راه خوردن پیاز تأمین کند باید حداقل روزی بیشتر از ۲۰ کیلو پیاز را تناول نماید! البته این تنها گوشه یی از آن حقیقتی است که علم توانسته است به آن دست یابد.

*منبع: کتاب پویش علمی درقران حکیم “جلداول” تالیف اسماعیل افشار صفحه ۱۴۲ انتشارات ابن سینا