«و ما أدراک ماالحطمه * نار الله الموقده * الّتی تطّلع علی الأفئده» الهمزه (۷-۵)

[ آتش که چگونه تصور سختی آن توانی کرد ـ آن آتش را خدا برافروخت ـ شراره آن بر دل‌های گنه‌کاران شعله‌ور است ].

«نیوتن» در بیان علت انکسار نور می‌گوید:

شعاع نور وقتی از هوا داخل آب می‌شود، می‌توان حرکت آن را در حقیقت، مرکب از دو حرکت دانست؛ (۱) حرکت عمود بر سطح آب (۲) در امتداد افقی و مماس با سطح آب شعاع انکسار که نتیجه این دو حرکت است.

بحث تجزیه و ترکیب حرکات یکی از مباحث مهم فیزیک و مکانیک را تشکیل می‌دهد و اساس تئوری «ماکسول» که نور را دو عامل عمود بر هم می‌داند، از فرض نیوتن سرچشمه گرفته است.

این‌ها از تراوشات فکری دانشمندان اسلامی است و اصل مطلب در کتاب «کمال‌الدین فارسی» صفحه۱۴۱ است که؛اگر نور به طور مایل از محیطی داخل محیط شفاف دیگری شود، می‌توان حرکت آن را مرکب از دو حرکت دانست؛

حرکت اول؛ در جهت عمود نافذ و حرکت دوم؛ در جهتی که عمود بر عمود اول است، در مبداء نفوذ، یعنی در نقطه‌ای که نور داخل آب شده است؟

در پرتو دریافت‌های تجربی جدید است که ژرفای بسیاری از پیام‌های کوتاه و گذرای قرآنی روشن می‌شود، چنان که می‌توان نور و قدرت شکنندگی آن را از؛ «و ما أدراک ماالحطمه … » همزه (۷-۵)

[ آتش که چگونه تصور سختی آن توانی کرد ـ آن آتش را خدا برافروخت ـ شراره آن بر دل‌های گنه‌کاران شعله‌ور است].

و قدرت تخریبی صوت از: «القارعه ما القارعه * و ما أدراک ما القارعه * یوم یکون الناس کالفراش المبثوث * و تکون الجبال کالعهن المنفوش» القارعه (۵-۱)

{ قارعة چیست؛ * همان روز وحشت و اضطراب (که دل‌های خلایق را از ترس درهم کوبد) چگونه حالت آن روز هولناک را، تصور توانی کرد* در آن روز سخت مردم مانند ملخ هر سو پراکنده شوند ـ و کوه‌ها از هیبت آن همچون پشم‌زده متلاشی گردد. استفاده کرد}.

چنین از آیه: «والسّماء بنیناها بأید و إنا لموسعون» ذاریات (۴۷)

[ و کاخ آسمان «رفیع» را ما به قدرت خود برافراشته و مائیم که بر هر کار عالم مقتدریم ]

می‌توان گسترش جهان و خلق و تشکیل کهکشان‌های جدید را فهمید. لازم به یادآوری است که: توجه به علوم جدید همواره برای ما برداشت جدیدی را به ارمغان نمی‌آورد، ولی سبب می‌شود برداشتی را که پیش‌تر از قرآن داشتیم و آن را تعبّداً قبول می‌کردیم، در پرتو دستاوردهای علمی با بینش و ادراک بهتری به آن برسیم.

برداشت‌های علمی و اشاره به علوم روز و یادآوری الفاظی که به نحو کلیدی،دانشمندان را به قرآن و علوم مطرح شده در آن رهنمون می سازد، می‌تواند کمک شایانی به تبیین معجزه بودن قرآن در عصر حاضر داشته باشد. و دانشمندان را به تدبر و تفکر در آیات قرآن وا دارد و نشان دهد که قرآن نه تنها در عصر جاهلی، بلکه در تمام عصرها، معجزه‌ای جاوید است.

*منبع: کتاب پویش علمی درقرآن حکیم “جلددوم” تالیف اسماعیل افشار صفحه ۵۳ انتشارات ابن سینا